Opalanie, a zdrowie sercowo-naczyniowe – co mówią badania?

Jak opalanie wpływa na serce?

Umiarkowane opalanie, zarówno na słońcu, jak i w solarium (przy zastosowaniu lamp w najnowszej technologii) przynosi korzyści dla zdrowia sercowo-naczyniowego oraz poprawia wskaźniki lipidowe. Ta informacja w dzisiejszym natłoku doniesień o szkodliwości promieni słonecznych brzmi wręcz niewiarygodnie. Badania naukowe potwierdzają jednak ten fascynujący związek. Zapraszamy do zapoznania się z badaniami, które zachęcają do korzystania z promieni słonecznych.

Nie tylko witamina D

Badanie epidemiologiczne z 2016 r. [1] przeprowadzone przez brytyjskiego dermatologa Richarda Wellera, wykazało silną korelację między większą ekspozycją na słońce, a niższym ciśnieniem tętniczym i niższą śmiertelnością z przyczyn sercowo-naczyniowych. Kluczowym mechanizmem jest tu uwalnianie tlenków azotu (NO) ze skóry pod wpływem promieniowania UV. W następstwie tego zjawiska, doświadczamy rozszerzenia naczyń krwionośnych i znaczącego obniżenia ciśnienia tętniczego. Badania laboratoryjne i kliniczne potwierdzają, że już niewielka dawka UVA jest wystarczająca, by rozpocząć ten mechanizm w skórze.

Badanie podaje także przykłady analiz populacyjnych, które wykazały, że mieszkańcy krajów o większym nasłonecznieniu rzadziej chorują na nadciśnienie i inne schorzenia serca. Na podstawie zebranego materiału autor sugeruje, aby rekomendacje zdrowotne były bardziej zrównoważone: ekspozycja na słońce w bezpiecznych dawkach powinna być promowana, by ograniczyć choroby serca. Całkowite unikanie słońca może prowadzić do wzrostu ogólnej śmiertelności, szczególnie z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Latem, ciśnienie tętnicze jest niższe

Kolejne szeroko zakrojone badanie [2] potwierdziło, że ciśnienie tętnicze jest niższe latem, kiedy promieniowanie słoneczne jest najwyższe. Nawet krótka ekspozycja na słońce pozwala skórze wytworzyć ogromne ilości witaminy D, co ma zasadnicze znaczenie dla zdrowia, a niedobory tej witaminy wiążą się z wyższym ryzykiem chorób serca, miażdżycy i ogólnej śmiertelności. Jednakże, co istotne w tym badaniu, sama suplementacja tą witaminą nie przyniosła równoważnych korzyści co ekspozycja na słońce. Oprócz syntezy witaminy D, “dawka słońca” korzystnie wpłynęła na układ krążenia, co oznacza, że same suplementy nie zastąpią pełnych prozdrowotnych efektów ekspozycji na słońce:

Ile słońca dziennie?

Pytanie takie postanowili zadać sobie autorzy badania z 2024 r. [3]. Objęto nim ponad 450 tysięcy osób bez niewydolności serca na początku obserwacji, których średnio śledzono przez ponad 12 lat. Uczestnicy zgłaszali ile godzin dziennie spędzają na zewnątrz latem i zimą, a te wartości były uśredniane. Analiza uwzględniała szeroki zakres czynników ryzyka dzięki zastosowaniu zaawansowanych metod statystycznych. Wyniki badania kształtowały się następująco:

• Najniższe ryzyko niewydolności serca dotyczyło osób przebywających średnio od 1 do 2,5 godzin na zewnątrz dziennie.

• Zarówno krótsza (<1 godz./dobę), jak i dłuższa (>2,5 godz./dobę) ekspozycja wiązała się ze zwiększonym ryzykiem — nawet po uwzględnieniu czynników zakłócających (np. poziomu witaminy D, aktywności fizycznej, BMI).

• Ryzyko wzrastało szczególnie wyraźnie przy bardzo niskiej ekspozycji. Co ciekawe, trendy te były widoczne zarówno latem, jak i zimą.

Zebrane w badaniu dane wskazują, że negatywne skutki promieniowania słonecznego pojawiają się dopiero po przekroczeniu 2,5 godziny bezpośredniej ekspozycji, a ryzyko to jest mniejsze niż w przypadku całkowitego braku kontaktu ze słońcem.

Podsumowanie

Badania naukowe jednoznacznie wskazują, że umiarkowana ekspozycja na światło słoneczne może przynieść istotne korzyści dla zdrowia sercowo-naczyniowego. Regularny kontakt ze słońcem przyczynia się do obniżenia ciśnienia tętniczego oraz zmniejsza ryzyko rozwoju niewydolności serca i innych chorób układu krążenia. Co ważne, korzystny wpływ światła dziennego nie ogranicza się wyłącznie do syntezy witaminy D. Uporczywe unikanie słońca i blokowanie jego działania przez ciągłe stosowanie filtrów, może wiązać się z pogorszeniem naszego stanu zdrowia.

Jak to zwykle bywa, dzienna dawka słońca jest sprawą indywidualną - nie bez znaczenia jest nasz fototyp skóry. Właściwe korzystanie ze światła słonecznego, bez narażania się na oparzenia, powinno być odpowiedzią dla deficytu cywilizacyjnego jaki fundujemy sobie spędzając całe dnie w biurze, domu czy samochodzie. W dobie mody suplementowania niemal każdego pierwiastka, pozwólmy sobie na tę wciąż darmową i szeroko dostępną dawkę zdrowia.

[1] Richard B. Weller, „Sunlight Has Cardiovascular Benefits Independently of Vitamin D”, Blood Purification 2016, t. 41, nr 1-3, s. 130–134, DOI: 10.1159/000441266.

[2] John L. Straughan, „Sunshine and the cardiovascular benefits – a dose of sunshine!”, International Journal of Cardiology 2017, t. 243, s. 466–467, DOI: 10.1016/j.ijcard.2017.05.025.

[3] L. Sun, S. Wu, M. Zhang i in., „Self-Reported Outdoor Light Exposure Time and Incident Heart Failure”, Journal of the American Heart Association 2024, t. 13, nr 4, e031830, DOI: 10.1161/JAHA.123.031830